کد مطلب:26873 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:34

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

آيا بايد از خدا ترسيد در حالي كه بعضي قائلند نبايد مؤمن و مسلمان از خدا بترسد؟

قرآن دو اصل مهم تربيتي، به نام بشارت و انذار يا تشويق و تهديد را دربارة انسانها مطرح كرده است؛ زيرا انسانمجموعهاي است از ترس و اميد، از حب ذات و علاقه به حيات و نفرت از فنا، و بالاخره تركيبي است ازجلب منفعت و دفعضرر. از اين رو تعادل ميان تشويق و تهديد لازم است كه اگر تشويق واميد از حد بگذرد، باعث جرات بر گناه و غفلت و درنهايت بي تفاوتي خواهد شد و اگر ترس بيش از اندازه باشد، شعلههاي عشق و تحرك سست خواهد گرديد. به همين دليل درقرآن كلمه نذير و بشير كنار هم ذكر شده است. «انا ارسلناك بالحق بشيراً و نذيراً؛ اي پيامبر! وظيفه داري دستورات ما رابراي همة مردم بيان كني، معجزات را به آنان نشان دهي و حقايق را با منطق تبيين نمايي». اين دعوت عمومي بايد همراه باتشويق نيكوكاران و ترساندن بدكاران باشد، ولي اگر گروهي از آنان ايمان نياوردند، تو مسؤول جهنمي شدن آنها نيستي.
از طرف ديگر، مساله خوف و رجا در فرهنگي ديني مطرح شده است.
انسان در عين ترس از خدا بايد به او رجا و اميد داشته باشد. خوف و رجا، دو بالاند كه با آنها، مقربان به هر جايگاهستودهاي پرواز ميكنند و مركبهاي تند پايي هستند كه گردنههاي سخت راه آخرت را ميتوان با آنهاطي كرد.
1 ـ رجا و اميد؛
عبادتي كه از اميد ناشي ميشود، بهتر از عبادتي است كه از خوف سرچشمه ميگيرد؛ زيرا نزديكترين بندگان خدا،محبوبترين آنان است و محبت موجب غلبه رجا بر قلب ميشود.
قرآن ميفرمايد: «همانا پروردگارت بر مردم با گذشت است؛ اگر چه آنها ستم كردهاند».(رعد آية 60)
رسول اكرم(ص) فرموده است: «قسم به كسي كه جز او خدايي نيست، هيچ مؤمني به خير دنيا و آخرت نرسيد؛ مگر باخوش گماني به خدا و اميدواري به او...»(الاخلاق، ص 384)
دو گروه از افراد بايد به دنبال يافتن داوري رجا باشند:
1 ـ كساني كه ياس بر آنان غالب شده؛ چنان كه عبادات را ترك كردهاند.
2 ـ كساني كه خوف تمام وجودشان را گرفته و در نتيجه چنان در عبادت افراط ميكنند كه با عبادتشان به خود و خانوادهخويش ضرر ميزنند.
2 ـ خوف؛
خوف عبارت است از تالم وسوزش قلب به سبب تصور امري ناخوشايند كه انتظار ميرود در آينده به انسان وارد ميشود.بهترين حالت آن است كه انسان همواره از خداوند و مقام ربوبي او، خائف و هراسان باشد.
خوف از خدا، گاهي به سبب شناخت خدا و صفات او و گاهي به علت كثرت جنايت و ارتكاب معاصي و گاهي نيز بهسبب همه اينها به اضافة عيوب نفس و جلال پروردگار است.
پس كسي بيشتر از خدا ميترسد كه خدا را بهتر شناخته است. لذا نبياكرم(ص) ميفرمايد: «من بيش از همه شما، از خداخوف دارم».(الاخلاق، ص 387)
هر قدر معرفت بنده، به عظمت و جلال آفريدگار و برتري شان و علو مكان او بيشتر و به عيوب و گناهان خود بيناتر باشد،ترس و خوف او نيز زيادتر ميشود.
اين بهترين حالت براي بندة مؤمن است كه موجب رجا و اميدواري به پروردگار خويش ميشود (نه ياس و نااميدي از او).
بنده هنگامي كه از خدا ميترسد، از گناه پرهيز ميكند، مانند بيماري كه از ترس طولاني شدن مرض، از غذاهاي ناسازگارميپرهيزد. خوف الهي هم چنين به صفات و احوال شخص سرايت ميكند، آتش شهوت را فرو مينشاند؛ لذتهاي دنيايي راناگوار ميسازد و طعم، شيرين، معاصي در كامش تلخ و مكروه ميشود.
نبي گرامي اسلام ميفرمايد: «هيچ بندهاي نيست كه قطرهاي اشك از ترس خدا از چشمش خارج شود و برگونهاش بغلطد؛مگر آن كه خدا صورتش را بر آتش حرام كند».(الاخلاق، ص 389)
هم چنين ميفرمايد: «چون قلب مؤمن از ترس خدا بلرزد، خطايا از آن ميريزد، همان طور كه برگ از درختميريزد».(همان، ص 389)
پس شما نبايد از خوف الهي، گريزان باشيد ؛ بلكه خوف از او را بهترين درمان مشكلات و دردهاي معنوي بدانيد و در عينحال به رحمت و كرم او اميدوار باشيد.